Chứng khoán phái sinh là gì?

1. Khái niệm

– Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào giá của một tài sản cơ sở.

– Chứng khoán phái sinh quy định quyền lợi và/hoặc nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng đối với việc thanh toán và/hoặc chuyển giao tài sản cơ sở với một mức giá được thỏa thuận trước vào một thời điểm nhất định trong tương lai.

Ví dụ: hợp đồng tương lai mua/bán gạo, ngô…

Hợp đồng tương lai chỉ số vn30……

Chứng quyền mua/bán cổ phiếu, trái phiếu….

2. Chứng khoán phái sinh gồm

– Hợp đồng kỳ hạn:

là một thỏa thuận giữa hai bên tham gia để mua và bán một loại tài sản ở một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước ngay ở thời điểm hiện tại.

– Hợp đồng tương lai:

là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.

– Hợp đồng quyền chọn:

Người nắm giữ hợp đồng quyền chọn có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở tại một thời điểm nhất định trong tương lai theo mức giá được xác định trước. Người bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch khi người nắm giữ hợp đồng chọn thực hiện quyền. Hợp đồng quyền chọn bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán. ( ở Việt Nam có chứng quyền mua mình đã trao đổi ở bài trước )

3.Mục đích của chứng khoán phái sinh

Hợp đồng tương lai được lập ra để phòng ngừa rủi ro.

Ví dụ: mùa đông năm tới dự báo rét đậm, vào mùa hè tôi có thể lập hợp đồng với người bán than củi với giá xác định trước tránh bị tăng giá. Hoặc Quỹ XYZ nắm cổ phiếu rổ VN30 nhưng sợ 6 tháng nữa giá giảm mà ko bán ra đc thì có thể mua hợp đồng tương lai chỉ số này để tránh trường hợp rủi ro

Nhưng ở VN thì các bạn biết đó người dân VN rất thích các trò lô đề cờ bạc cho nên chứng khoán phái sinh mất đi ý nghĩa thực sự của nó trở thành 1 trò tài xỉu hợp pháp

4. Hợp đồng tương lai Chỉ số vn30

Hợp đồng tương lai ở VN có 4 loại: 1 tháng, 2 tháng, 3 tháng, 6 tháng

Tương ứng các hợp đồng VN30F2107, VN30F2108, VN30F2109, VN30F2112

Ý nghĩa các con số :Việt Nam 30 Future năm 2021 tháng đến hạn 07, 08, 09,12

Và khi đáo hạn sẽ luôn có hợp đồng mới đc mở trên thị trường

Các vị thế trong ckps:

Khi nhà đầu tư thực hiện một giao dịch chứng khoán phái sinh, vị thế đối với chứng khoán đó được xác lập, phản ảnh quyền và nghĩa vụ phát sinh gắn liền với chứng khoán phái sinh liên quan. Trên thị trường hợp đồng tương lai, vị thế giao dịch bao gồm:

Vị thế mua (long position):

nhà đầu tư tham gia hợp đồng tương lai với tư cách bên mua (có nghĩa vụ nhận tài sản cơ sở và thanh toán tiền theo giá đã thỏa thuận khi hợp đồng đáo hạn). Lúc này nhà đầu tư đã bỏ tiền ra mua một loại tài sản và hy vọng sẽ kiếm lời khi giá tăng.

Vị thế bán (short position):

nhà đầu tư tham gia hợp đồng tương lai với tư cách bên bán (có nghĩa vụ giao tài sản cơ sở và nhận tiền theo giá đã thỏa thuận khi hợp đồng đáo hạn). Ngược lại với vị thế mua, là việc nhà đầu tư đã bán một loại tài sản với dự đoán tài sản đó sẽ giảm giá trong tương lai.

Khi ở vị thế long (vị thế mua ở tương lai) chỉ số VN30 tăng là bạn có tiền, giảm là bạn mất tiền

Vị thế short (vị thế bán ở tương lai) chỉ số VN30 tăng là bạn mất tiền, giảm là bạn có tiền

Các đặc điểm của Hợp đồng tương lai chỉ số VN30

– HĐTL VN30 có thể giao dịch tương tự như giao dịch chứng khoán cơ sở (có phiên ato, atc, khớp lệnh liên tục)

– Đối với cổ phiếu trên thị trường cơ sở, nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu cần phải có đủ số tiền, và nhà đầu tư muốn bán cổ phiếu phải có đủ số cổ phiếu trước khi giao dịch. Tuy nhiên, đối với Hợp đồng tương lai, nhà đầu tư không cần có đủ toàn bộ số tiền để tham gia vị thế mua, hoặc không cần nắm giữ tài sản cơ sở để tham gia vị thế bán. Nhà đầu tư khi giao dịch – Hợp đồng tương lai, đối với cả bên mua và bên bán, sẽ cần làm quen với hai hoạt động chính trong Giao dịch hợp đồng tương lai: Ký quỹ và thanh toán hàng ngày

(các bạn có thể thực tập với stockbook hoặc trial của VND nhé)

– Hệ số nhân: 100.000đ ví dụ như ảnh chỉ số VN30 là 1.430 thì 1 hợp đồng trị giá 143.000.000 đ

– Tỷ lệ ký quỹ: 16,875% (tương tự như margin nhé)

– Như vậy để mở 1 vị thế bạn cần số tiền tối thiểu:

143.000.000 x 0,16875 = 24.131.250 đ

– Lãi/lỗ sẽ được thanh toán hàng ngày: nếu lỗ thì bạn phải thanh toán lúc 8h sáng phiên hôm sau, lãi sẽ được trả lúc 11h.

Khi bạn lỗ vượt ngưỡng cảnh báo bạn sẽ phải nộp thêm tiền vào tài khoản phai sinh hoặc bán bớt vị thế. Khi ban vượt ngưỡng xử lý bạn buộc phải đóng vị thế (tương tự margin call)

Giao dịch phái sinh là T0 có thể mua vị thế ngay sau khi khớp lệnh

5. Chơi phái sinh lãi lỗ như thế nào

Quy tắc xác định lãi lỗ:

Lãi/lỗ = (Giá trị tại thời điểm đóng vị thế – Giá trị mở vị thế ) x số hợp đồng x hệ số nhân (100.000)

*số hợp đồng mang dấu (+) nếu Long và (-) nếu Short nhé

Ví dụ: Khi chỉ số vn 30 từ 1430 chỉ số lên 1.530

bạn mở 10 vị thế Long thì lãi/lỗ = (1.530-1.430) x 10 x 100.000 =100.000.000 đ

nếu mở 10 vị thế Short thì lãi/lỗ = (1.530-1.430)x (-10) x 100.000

=-100.000.000 đ

Ngày đáo hạn phái sinh thì sao?

Tại cuối ngày này các vị thế chưa được đóng sẽ tự động đóng cho bạn và tiền lãi lỗ thanh toán ngày hôm sau như bính thường

Các broker vẫn nói “chơi phái sinh lỗ giới hạn, lãi không giới hạn”. Điều này có đúng không

Xin thưa là chính xác nhé. Lỗ giới hạn ở mức 100% tài khoản. Lãi không giới hạn bởi độ lệch chỉ số ở vị thế và chỉ số vn30 càng nhiều thì bạn càng lãi/lỗ nhiều

Vậy nhà đầu tư mới có nên “chơi” phái sinh không

Mình khẳng định là không nên bởi vì:

– Bản chất đây là 1 sòng bạc tài xỉu tổng âm. Người nay mất người kia được và phải trả phí cho công ty môi giới và thuế thu nhập

– Bạn cóthể mất trắng số tiền của mình bởi tỷ lệ ký quỹ lớn.

– Vì giao dịch là T0 nên có thể có tác động nên chỉ số của big boys, cá mập trong thời gian rất ngắn => rủi ro cho nhà đầu tư nhỏ lẻ

Kiến thức cơ bản

Chứng khoán phái sinh là gì?

1. Khái niệm