Chứng khoán là gì? 5 loại chứng khoán cơ bản
Chứng khoán là gì? Chứng khoán là một tài sản, bằng chứng xác nhận quyền sở hữu hợp pháp của người sở hữu đó với tài sản hoặc phần vốn của công ty hay tổ chức đã phát hành. Chứng khoán có thể giao dịch mua bán trên thị trường. Các công ty phát hành chứng khoán để huy động vốn từ thị trường. Nhà đầu tư sẽ rót tiền mua chứng khoán, đồng thời là chủ sở hữu một phần tài sản/ vốn của doanh nghiệp phát hành.
1. Chứng khoán là gì và cách phân biệt các loại chứng khoán
Cổ phiếu là một loại chứng khoán vốn
Cổ phiếu được xem là một loại giấy chứng nhận số tiền mà nhà đầu tư đã đóng cho doanh nghiệp phát hành nhằm xác nhận quyền sở hữu một hoặc một số cổ phần của công ty. Trên thị trường hiện nay có 2 loại cổ phiếu chính là cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi.
Cổ phiếu thường (cổ phiếu phổ thông) dùng để xác định quyền sở hữu của cổ đông. Do đó người nắm giữ cổ phiếu này sẽ có quyền quản lý, kiểm soát công ty hoặc tham gia vào các cuộc họp hội đồng quản trị, cũng như bỏ phiếu quyết định các vấn đề lớn của công ty.
Cổ phiếu ưu đãi (cổ phiếu ưu đãi cổ tức, ưu đãi hoàn lại, ưu đãi biểu quyết) là cổ phiếu mà người nắm giữ có thể nhận ưu đãi về cổ tức, quyền biểu quyết hay được hoàn lại phần vốn góp.
Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ
Đây là một trong các loại chứng khoán giao dịch trên thị trường phổ biến. Trái ngược với cổ phiếu thì trái phiếu là loại chứng khoán nợ. Điều này đồng nghĩa với việc nhà phát hành trái phiếu phải trả gốc lẫn lãi cho người sở hữu khi đến ngày đáo hạn.
Hiện nay có khoản 3 loại trái phiếu phổ biến tại thị trường Việt Nam:
– Theo chủ thể phát hành thì có trái phiếu chính phủ, trái phiếu địa phương và trái phiếu công ty
– Theo tính chất chuyển đổi thì có trái phiếu chuyển đổi và trái phiếu không chuyển đổi
– Theo hình thức trả lãi thì có trái phiếu lãi cố định, trái phiếu lãi thả nổi và trái phiếu chiết khấu
Chứng chỉ quỹ là loại chứng khoán tương tự với cổ phiếu của công ty
Theo khoản 4 điều 6 Luật Chứng khoán thì chứng chỉ quỹ là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu của nhà đầu tư đối với một phần vốn góp của quỹ đại chúng.
Như vậy về bản chất thì chứng chỉ quỹ được xem là tương tự với cổ phiếu của công ty, là bằng chứng xác nhận quyền sở hữu và hưởng lợi nhuận của nhà đầu tư trên phần vốn góp. Điều đặc biệt ở đây là chứng chỉ quỹ được niêm yết và mua bán giữa các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán.
Chứng khoán phái sinh
Đây là loại chứng khoán được hình thành trên một loại tài sản gốc và giá trị sẽ phụ thuộc của tài sản đó. Các loại tài sản trong trường hợp này thông thường là hàng hóa, ngoại tệ, cổ phiếu hay chứng khoán nợ.
Trên thị trường hiện nay, các bên tham gia có thể dùng loại chứng khoán này như một công cụ để phòng tránh rủi ro xảy ra, hoặc cũng có thể tìm kiếm lợi nhuận từ những biến động trên giá tài sản gốc.
Chứng chỉ có nguồn gốc chứng khoán
Trên thị trường hiện nay còn có một số loại chứng khoán như sau:
Chứng quyền: còn được biết đến là giấy xác nhận quyền mua cổ phiếu mới phát hành từ một công ty. Chứng quyền này thường được phát hành cho cổ đông cũ và người sở hữu có thể dùng để giao dịch.
Chứng kế: là các loại giấy tờ kèm theo trái phiếu nhằm để xác định quyền được mua cổ phiếu trong một số trường hợp xác định
Chứng chỉ thụ hưởng: còn được biết đến là giấy xác nhận quyền lợi khách hàng là những nhà đầu tư cá nhân trong quỹ đầu tư. Chứng chỉ thụ hưởng có thể mua hoặc bán trên thị trường chứng khoán.
2. Lợi ích và rủi ro khi đầu tư chứng khoán là gì
Lợi ích khi đầu tư chứng khoán là gì:
Khi một người nắm giữ cổ phiếu họ có thể nhận thu nhập từ hai khả năng:
– Khả năng đầu tiên là tiềm năng tăng trưởng không giới hạn của một công ty và điều này làm cho giá cổ phiếu của công ty cũng tăng không giới hạn theo. Apple (mã cổ phiếu: AAPL) vào năm 1994 giá chưa tới 1$/cổ phiếu nhưng đến năm 2014 giá có lúc đạt kỉ lục 120.000$/cổ phiếu tăng hàng trăm ngàn lần.
– Một nguồn thu nhập nhà đầu tư có thể nhận từ cổ khác nữa là thu nhập từ cổ tức. Đây là nguồn thu nhập mà người giữ cổ phiếu nhận được khi công ty phân phối lợi nhuận kinh doanh của mình cho các cổ đông.
Rủi ro khi đầu tư chứng khoán là gì:
– Rủi ro đầu tiên là khả năng không nhận được cổ tức. Nếu công ty làm ăn thua lỗ, không có lãi công ty có quyền không chia cổ tức. Công ty thường chỉ phân phối cổ tức cho cổ đông sau khi đã thực hiện toàn bộ các nghĩa vụ đối với các chứng khoán khác như trái phiếu hay cổ phiếu ưu đãi.
– Rủi ro thứ hai là rủi ro khi công ty phá sản, người nắm giữ cổ phiếu cũng là chủ của công ty nên khi công ty phá sản họ sẽ là những người cuối cùng nhận những gì còn sót lại sau khi thanh lý công ty.
– Rủi ro cuối cùng là rủi ro giảm giá, giá cổ phiếu không phải lúc nào cũng tăng mà thường xuyên lên xuống nếu bạn mua chứng khoán ở giá quá cao thì khả năng rất lớn khi bạn bán chứng khoán đi bạn sẽ phải bán ở cái giá thấp hơn mức giá bạn đã mua.
3. Các bước để bắt đầu đầu tư chứng khoán:
Đầu tư chứng khoán thì cần ít nhất bao nhiêu tiền? Cách “chơi” như thế nào?,… Xin chia sẻ với các bạn thực sự muốn đầu tư vào thị trường đầy tiềm năng này:
Bước 1: Tìm hiểu về chứng khoán
– Trước tiên, bạn cần phải hiểu được chứng khoán là gì, chứng khoán thường có mấy loại và nên chú ý đến loại nào mà nhà đầu tư cá nhân chúng ta có thể tham gia được. Nếu như nhanh ý các bạn có thể thấy ngay rằng cổ phiếu mà đặc biệt là cổ phiếu thường chính là sân chơi dành cho nhà đầu tư nhỏ lẻ chúng ta.
– Sau khi bạn đã có những hiểu biết cơ bản chứng khoán là gì, thì bạn đi vào bước 2 ngay bỏ qua việc tìm hiểu quá kỹ về chứng khoán (vừa làm bạn tốn thời gian vừa tốn công sức) bởi vì chơi cổ phiếu không phải là môn học thuộc lòng mà là một lĩnh vực am hiểu nhờ trải nghiệm.
Bước 2 : Hãy tập đọc bảng giá trực tuyến và luyện nhớ tên các mã cổ phiếu
– Tiếp đến, bạn cần phải học cách đọc bảng giá chứng khoán trực tuyến (hay còn được gọi là bảng giá điện tử) và hãy tập nhớ tên các mã cổ phiếu. Những mã cổ phiếu là chữ viết tắt của các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán, thường thì có 3 chữ cái.
– Việc bạn đọc bảng giá và nhớ tên các mã cổ phiếu giúp bạn tiếp cận thực tế nhanh hơn và hiểu được chứng khoán là gì, từ đó giúp bạn bắt đầu chơi chứng khoán trực tuyến được sớm hơn. Để việc đọc bảng giá và tập nhớ các mã cổ phiếu diễn ra tự nhiên, thì có một cách giúp bạn hiệu quả là chơi chứng khoán ảo.
Bước 3: Đầu tư chứng khoán ảo
– Như vừa nói ở trên, việc thử chơi chứng khoán ảo (chơi bằng tiền ảo) mục đích là để bạn biết được chứng khoán là gì và quen dần với các mã cổ phiếu và thành thạo trong việc đọc bảng giá điện tử. Bên cạnh đó, chơi chứng khoán ảo nó cũng sẽ giúp cho bạn thêm kinh nghiệm trước khi bước vào chơi chứng khoán thật (bỏ tiền thật để chơi).
– Trước đây, có một số nơi cho phép bạn mở tài khoản chứng khoán ảo để chơi thử chứng khoán nhưng giờ đây những nơi như thế không còn nhiều. Lý giải cho điều này là việc chơi chứng khoán thực đã trở nên dễ dàng và kênh đầu tư chứng khoán đã trở nên phổ biến rộng rãi.
– Ngoài ra chơi chứng khoán ảo mang lại cho bạn nhiều cái lợi: thứ nhất là bạn sẽ thành thục nhanh trong việc đọc bảng giá chứng khoán, thứ hai là bạn sẽ nhớ tên các mã cổ phiếu nhanh và nhiều hơn, thứ ba là bạn đang đầu tư thực nhưng không phải mất tiền nếu thua lỗ, thứ bốn là bạn sẽ có kinh nghiệm trước khi bước vào đầu tư thực sự, và thứ năm là cơ hội thử các cách đầu tư chứng khoán khác nhau của bạn.
Bước 4: Mở một tài khoản chứng khoán thật với số tiền ký quỹ tượng trưng
– Sau khi bạn đã chơi chứng khoán ảo một thời gian ngắn (khuyến nghị khoảng 1-2 tuần) và bạn đã nắm vững chứng khoán là gì, cũng như thành thạo trong việc đọc bảng giá chứng khoán trực tuyến cũng như nhớ được một số tên công ty phổ biến, thì mình khuyên bạn nên mở ngay một tài khoản chứng khoán thật tại một công ty chứng khoán nào đó (chú ý là chọn một trong các công ty chứng khoán tốt nhất) và phải bỏ vào đó một số tiền nhỏ ban đầu để giao dịch thử.
Số tiền này nhiều hoặc ít còn tùy thuộc vào túi tiền của bạn thôi nhưng phải tối thiểu đủ để mua ít nhất 1 lô cổ phiếu.
– Việc bạn bắt đầu chơi cổ phiếu với số tiền nhỏ sẽ giúp bạn có kinh nghiệm đầu tư thực sự chứ không như chơi chứng khoán ảo, bởi vì chơi chứng khoán ảo sẽ tạo thói quen không tốt cho bạn là trong trường hợp thua lỗ bạn sẽ để nguyên tài khoản như vậy mà không tìm cách xử lý vì bạn nghĩ rằng đó là tiền ảo, chứ không phải tiền thực của bạn.
Cách làm đó có thể làm tài khoản ảo có lãi khi giá cổ phiếu tăng trở lại nhưng sẽ khiến bạn dễ bị mất tiền khi bắt tay vào đầu tư thực vì khi bạn đầu tư với tiền thực, cảm xúc là yếu tố sẽ chi phối bạn rất mạnh khiến bạn không còn ngồi yên được như vậy nữa.
Bước 5: Cần chọn nhân viên môi giới chứng khoán phù hợp
– Khi bạn đã có một tài khoản chứng khoán thực, thì bước tiếp theo bạn liên hệ với công ty chứng khoán nơi bạn mở tài khoản và yêu cầu họ giao cho một nhân viên môi giới phù hợp để tư vấn cho bạn. Với nhân viên môi giới phù hợp sẽ chỉ bạn cách sử dụng phần mềm giao dịch, cũng như cách đặt lệnh mua bán,… và cung cấp cho bạn về các quy định mới trên sàn giao dịch và các thông tin ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán (stock market).
Từ “phù hợp” dùng ở đây có nghĩa là môi giới đó có kiến thức và kinh nghiệm tư vấn phù hợp với phong cách đầu tư của bạn. Điều này vô cùng quan trọng vì nó liên quan đến thành công của bạn trong đầu tư chứng khoán.
– Ngoài những việc phải làm mà bạn có thể nhờ môi giới giúp bạn như trên, hiểu được chứng khoán là gì,… thì tự bản thân bạn phải làm một thứ quan trọng quyết định đến kết quả chơi cổ phiếu của bạn, đó chính là phải tìm hiểu các cách phân tích chọn chứng khoán và chiến lược đầu tư chứng khoán phù hợp với bạn.
Với những kiến thức về chứng khoán ở trên, hy vọng đã giúp cho bạn hiểu được chứng khoán là gì và có những gợi ý hiệu quả trước khi bắt tay vào chơi chứng khoán! Bạn có thể tham gia cộng đồng Tự học chứng khoán lớn nhất Việt Nam để cập nhật thêm nhiều bài học, kinh nghiệm hữu ích!